Wat betekent het wereldwijde graantekort voor inwoners van Afrika? 

Globalisering kent voor- en nadelen. In tijden van crisis, oorlog en schaarste zijn vooral die nadelen zeer zichtbaar en vooral: voelbaar. Want wat er aan de ene kant van de wereld gebeurt, heeft direct effect op andere continenten. Zo ook in het geval van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Want als er hierdoor iets aan het licht is gekomen, dan is het wel hoe kwetsbaar de voedselvoorziening van Afrikaanse landen is.

Een kwart van de wereldwijde graanexport is afkomstig uit Rusland en Oekraïne, ook wel de ‘graanschuur van Europa’ genoemd. Veel van dat graan wordt geëxporteerd naar landen in Afrika en het Midden-Oosten. Daar importeert men tegen de 50 procent van hun graanbehoefte uit Rusland en Oekraïne.

Maar doordat Rusland veel landbouwgebieden in Oekraïne bezet en de Oekraïense handel in de Zwarte Zee blokkeerde, werd veel van het opgeslagen graan niet geëxporteerd. Ook kunnen veel Oekraïense boeren hun land nog altijd niet bewerken. Met alle gevolgen van dien voor de oogst van volgend jaar.

Dat heeft de hele graan-keten op zijn kop gezet, met als gevolg woekerprijzen, inflatie en transportbeperkingen. En juist arme landen lijden hier het meest onder.

Het gevaar: graanexport uit Oekraïne wordt onmogelijk én onbetaalbaar door de oorlog met Rusland 

Sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne is de prijs voor graan wereldwijd met maar liefst 40 procent gestegen. Dat heeft voor een groot deel te maken met graanhandelaren die het grootste deel van de beschikbare (of toekomstig beschikbare) graanvoorraad opkopen en vervolgens weer doorverkopen aan de hoogste bieder (bron). En die hoogste bieder is vrijwel nooit een land in Afrika of het Midden-Oosten.

Oekraïne leverde voor de oorlog met Rusland altijd relatief goedkoop graan, mede dankzij de relatief korte transportroutes. Daardoor konden arme landen in Afrika en het Midden-Oosten dit graan betalen. Maar door de Russische blokkade steeg de prijs en konden veel landen in deze twee gebieden het graan niet meer betalen.

Graan halen uit alternatieve landen als de Verenigde Staten of Australië is in de praktijk geen optie. Deze landen liggen zo ver weg van met name Noord-Afrika en het Midden-Oosten, dat transport een groot probleem is. De kwaliteit van het graan zou sterk achteruit gaan tijdens de lange reis en het ontbreekt aan voldoende schepen om het graan te vervoeren.

Lage graanoogst laat graanprijzen exploderen

Een lage graanoogst of graantekort betekent vaak dat graanhandelaren meer graan inslaan. Zij verkopen het vervolgens voor hogere prijzen, aan de hoogste bieder. Ook betekent een lage graanoogst dat landen hun graan vaak voor nationaal gebruik behouden. Zo komt er dus nog minder graan beschikbaar voor andere landen die zelf niet genoeg graan kunnen produceren. Bijvoorbeeld doordat er te weinig vruchtbare grond is of doordat oogsten mislukken.

Naar verwachting wordt het komende jaar wereldwijd 775 miljoen ton graan geoogst, vier miljoen ton minder dan vorig jaar. De verwachte wereldwijde consumptie van graan ligt komend jaar echter op 788 miljoen ton, wat een graantekort in de hand werkt (bron).

Graantekort zorgt voor voedseltekort in Afrika

Bepaalde delen van Afrika worden extra hard geraakt, omdat de lokale graanoogst steeds meer afneemt door onder andere langere en zwaardere periodes van droogte. Een ongelukkig effect van klimaatverandering met zeer ingrijpende gevolgen voor de grond, die alsmaar droger en minder vruchtbaar wordt. Door deze droogte en vaak ongewone of extreme weersomstandigheden mislukken oogsten, sterft vee uit, drogen akkers uit en ontstaan sprinkhanenplagen. Met als resultaat: minder voedsel, en dus (nog meer) hongersnood.

Door de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is de hele graan-keten op zijn kop gezet, met als gevolg woekerprijzen, inflatie, sancties en transportbeperkingen. En juist arme landen lijden hier het meest onder.

Vooral in de Hoorn van Afrika zijn de getallen schrikbarend hoog. Naar schatting leven 14 tot wel 23 miljoen mensen hier in extreme honger (bron en bron). Elke 48 seconden sterft er iemand ten gevolge van honger. Hongersnood was al lange tijd een probleem in Afrika, maar door de corona pandemie, extreme droogte en de oorlog in Oekraïne is het probleem nog groter en urgenter geworden.

Wilde Ganzen zet zich in voor voedselzekerheid

Helaas staat de Oekraïne-crisis bij veel mensen beter op de radar dan de gevolgen voor Afrikaanse landen. Leed laat zich moeilijk vergelijken, maar toch is het belangrijk dat we ook voor Afrika doen wat we kunnen. Toen er een grootschalige donatie-actie werd gelanceerd voor Oekraïne, was binnen drie maanden al 60% van het doelbedrag binnengehaald. In een vergelijkbare actie met een vergelijkbaar doelbedrag voor Somalië in Afrika, was er na een half jaar nog maar amper 16% binnen. Dit geeft de wrange werkelijkheid weer van de ongelijke verdeling van middelen, geld en voedsel over verschillende landen in de wereld.

Wilde Ganzen zet zich in voor mensen in Afrika die in armoede en honger leven. Voedselzekerheid is het belangrijkste wat we hen kunnen bieden. Daarom werken we aan verschillende projecten in Afrika die de lokale en nationale voedselvoorziening ondersteunen, door bijvoorbeeld landbouwopleidingen aan te bieden en moestuinen aan te leggen. Zo worden mensen zelfstandiger en minder afhankelijk van toevoerlijnen uit andere landen buiten hun continent.

Met jouw hulp kunnen we de inwoners in Afrika ondersteunen en hen meer toekomstperspectief bieden. Samen maken we het verschil voor miljoenen mensen die elke dag in schaarste leven en geen voedselzekerheid kennen. Word ook donateur van Wilde Ganzen of doe een eenmalige donatie. Elke donatie is meer dan welkom!