Mozambique: Waar stormen razen, maar hoop blijft bestaan
Met het CARE Crisis Report worden jaarlijks de tien minst belichte humanitaire rampen onder de aandacht gebracht. Wilde Ganzen werkt bij al deze ‘vergeten’ rampen actief samen met lokale partners om mensen te helpen. Deel 2: Mozambique.
Het land met de langste kust van Afrika, een paradijs voor surfers en de bakermat van de pittige piri piri saus. Maar achter de idyllische stranden schuilt een harde realiteit. Geweld en klimaatverandering teisteren het land, vooral in de noordelijke provincie Cabo Delgado. Mensen vluchten, verliezen hun huizen en toekomst. De crisis raakt iedereen, maar vooral de jongeren.
“Sommige van onze leerlingen komen uit gezinnen die gevlucht zijn voor het geweld. Ze hebben alles achtergelaten”,” vertelt Isaac, een onderwijscoördinator op een school in Milange. In zijn dagelijkse werk komt hij vaak in aanraking met mensen die zijn getroffen door deze grote crisis. Terwijl duizenden vluchtelingen zich verplaatsen naar andere regio’s, verliezen kinderen hun ouders en hun toekomst.
Wist je dat? De overheid van Mozambique bij de aanleg van elektriciteitskabels verplicht is om de palen minstens 12 meter hoog te laten zijn. Zo is een veilige onderdoorgang van giraffes gegarandeerd.
Zelfs de overheid vergeet de crisis
Een conflict dat sinds 2017 voortduurt, heeft veel mensen op de vlucht gedreven en hun middelen van bestaan vernietigd. ”We hebben hier ouders van soldaten die in de strijd omgekomen zijn. Soms moeten we een klas sluiten omdat we naar een begrafenis moeten.” Zijn woorden werpen een scherp licht op de realiteit die de mensen in Mozambique ondergaan.
”De regering zegt dat er geen conflict is, maar hoe noem je het dan als duizenden mensen vluchten, als kinderen hun ouders verliezen aan geweld, als scholen en dorpen platgebrand worden?” vraagt Isaac zich af, en terecht.
De erkenning van het conflict door de overheid is nauwelijks te vinden. De regering blijft volhouden dat er geen conflict is, maar de feiten vertellen een ander verhaal. De cijfers die volgen, tonen de omvang van het leed.
In 2024 waren er meer dan 577.000 mensen op de vlucht, waarvan meer dan de helft kinderen. En dan is er het onvoorstelbare: 98.000 mensen moesten in februari van dat jaar vluchten uit het Chiure District, na gewelddadige aanvallen. Het leven van deze mensen is in puin, en terwijl de wereld haar aandacht elders richt, proberen ze hun leven weer op te bouwen.
Orkaan, na orkaan…
Naast het geweld is er de klimaatramp die Mozambique ook teistert, maar volgens Isaac is er geen gemakkelijke oplossing. “De droogte is al drie jaar een probleem”,” zegt hij. “Het regent, maar dan op het verkeerde moment, of te veel ineens. Boeren zien hun gewassen niet opkomen, de prijzen van voedsel stijgen. Mensen hebben geen reserves meer.”
Het is een vicieuze cirkel waarin de natuur zich tegen de mensen keert. En als het dan regent, gebeurt het vaak in de vorm van tropische stormen die veel schade aanrichten. In 2024 was er een grote orkaan, die naar schatting 175.000 Mozambikanen direct heeft getroffen. En zo’n 1 miljoen mensen waren al afhankelijk van hulp door de onrust in het gebied.
Inflatie vliegt de pan uit
Maar het is niet alleen de regen die de mensen in Mozambique raakt. De gevolgen zijn ook zichtbaar in de stijgende voedselprijzen en de ondervoeding: 2,8 miljoen Mozambikanen hebben te weinig te eten.
De situatie is bijzonder nijpend voor kinderen, die in veel gevallen hun leven niet kunnen opbouwen zonder de juiste voeding en medische zorg. De dreiging van cholera en mazelen heeft de situatie alleen maar verergerd, met een alarmerend aantal sterfgevallen in de afgelopen maanden.
Échte verandering vraagt tijd
Wat Isaac echter het meest zorgen baart, is de impact op het onderwijs. “Wij proberen de kinderen iets anders te leren. Niet alleen rekenen en taal, maar ook hoe ze beter met de natuur kunnen omgaan. Hoe ze bomen moeten planten in plaats van kappen. Hoe ze kunnen werken met irrigatie, zodat de droogte ons niet volledig uitput.”
Voor Isaac is onderwijs niet alleen kennisoverdracht, maar een manier om de kinderen sterker te maken voor de toekomst. In deze moeilijke omstandigheden is een project als het Sophia Vocational Training Institute des te belangrijker! Jongeren leren hier praktische vaardigheden zoals lassen, ICT, kleding maken en bedrijfsadministratie. Niet alleen om een baan te vinden, maar ook om zelfredzaam te worden.
”Wij willen dat onze leerlingen niet afhankelijk blijven van hulp, maar hun eigen toekomst in handen nemen,” zegt Isaac. ”Ik heb mezelf beloofd met kinderen te werken, omdat ik niet wil dat zij hetzelfde hoeven mee te maken als wat ik heb meegemaakt.”
Zoveel potentie
“Mozambikanen hebben zoveel potentie,” zegt Isaac. “We willen alles nu meteen, zonder proces. Maar echte verandering vraagt tijd.” En dat is misschien wel het belangrijkste punt van Isaac’s boodschap. In plaats van te focussen op de onmiddellijke oplossing, richt hij zich op het proces van verandering, hoe klein het ook mag lijken. Verandering komt niet uit de lucht vallen, maar uit de inzet van mensen die, ondanks alles, blijven geloven in een betere toekomst.
Paspoort Mozambique
- Officiële naam: Republiek Mozambique
- Hoofdstad: Maputo
- Grootte: Ongeveer 19 keer zo groot als Nederland
- Aantal inwoners: 34 miljoen
- Taal: Portugees (officiële taal)
- Economie: Rijk aan natuurlijke hulpbronnen zoals gas, olie en mineralen. Landbouw is belangrijk, vooral maïs en suikerriet. De visserij is ook een belangrijk onderdeel van de economie.
Lina el Makrini
Lina loopt stage bij Wilde Ganzen als tekstschrijver.
Ze studeert Culturele Antropologie en Ontwikkelingsociologie aan de Universiteit Utrecht. Daarnaast heeft ze de minor Conflict Studies gevolgd en veel affiniteit met de stichting.