Er zit een zomer vol sport aan te komen. Het Europees Kampioenschap voetbal in Duistland én de Olympische Spelen in Parijs. In Nederland kijken we vooral massaal uit naar de wedstrijden van het Nederlands elftal, waar we voor één keer allemaal de handen in elkaar slaan om ons team te supporten. Maar, wat voor sporten zijn er populair in andere landen? En wat maakt sport nou zo bijzonder? Onze projectpartners vertellen over de grootste sport in hun land van afkomst en over de waarde van sport in ontwikkelingssamenwerking.
Hardlopen als een manier van leven in Ethiopië
“Hardlopen heeft een speciale plek in het hart van iedere Ethiopiër. Het is niet zomaar een sport, het is een manier van leven. Het zit volledig ingebakken in de cultuur: iedereen loopt hier hard. Elke ochtend zie je mensen naar de bus rennen, of van huis naar school of werk. Op het platteland rennen herders om hun kudde te begeleiden en zie je mensen op de vroege ochtend naar de markt rennen om als eerst de beste producten te bemachtigen.
“Hardlopen brengt ons samen, ‘ons’ als familie maar ook ‘ons’ als land, ondanks alle conflicten die er gaande zijn”
Ik denk dat er verschillende redenen zijn waarom Ethiopiërs goed zijn in hardlopen. Ten eerste is Ethiopië grotendeels erg hooggelegen. Hierdoor is onze longcapaciteit over het algemeen groter en is hardlopen minder vermoeiend. Ten tweede eten we in Ethiopië heel veel injera, een soort gefermenteerde pannenkoek met een sponzige structuur, gemaakt van teffmeel. Injera is erg rijk aan ijzer en geeft ons de kracht om te rennen. Daarnaast denk ik dat armoede ook een rol speelt. Als je geen auto kan betalen, dan ga je maar rennend naar je werk.
“Eigenlijk is sport een model voor de echte wereld: je kan een verschillende religie, ideologie of achtergrond hebben, maar we kunnen met al die verschillen in vrede met elkaar leven en de diversiteit juist zien als iets moois”
Sport maakt het makkelijk om mensen bij elkaar te brengen. In sport is het oké dat er verschillen zijn: ik support een ander team dan jij, maar toch kunnen we samen genieten van de rijkdom die al die verschillende teams naar de sport brengen. Eigenlijk is sport een model voor de echte wereld: je kan een verschillende religie, ideologie of achtergrond hebben, maar we kunnen met al die verschillen in vrede met elkaar leven en de diversiteit juist zien als iets moois.”
Voetbal is alles voor de Brazilianen
Jan Roelfs is al meer dan 20 jaar sportcommentator bij de NOS en heeft in die tijd de wereld afgereisd om talloze voetbal-, tennis- en paardrijwedstrijden te voorzien van commentaar voor het Nederlandse publiek.
Aankomende zomer zal hij ook in Duitsland aanwezig zijn voor het EK voetbal en in Parijs voor de Olympische Spelen. Naast zijn werk als commentator is hij bestuurslid van de Nederlands-Braziliaanse organisatie Estrela de Favela, die met speciale aandacht voor sport veelzijdig onderwijs biedt aan kinderen in de sloppenwijk Manguiera in Rio de Janeiro.
“Tussen Brazilianen die niks met elkaar gemeen hebben is er altijd één ding dat bindt: voetbal”
“Voor Brazilianen is voetbal alles. In Nederland kunnen de emoties hoog oplopen, maar in Brazilië wordt voetbal nog veel intenser beleefd. Op het moment dat het elftal van Brazilië speelt, zijn er tussen de drugsbendes minder schietpartijen en ligt het leven in de sloppenwijk even stil. Iedereen wil de wedstrijd zien. Tussen Brazilianen die niks met elkaar gemeen hebben is er toch altijd één ding dat bindt: voetbal.
“Hoe vreselijk de situatie ook is, neem een bal mee en je brengt kinderen bij elkaar en tovert een glimlach op hun gezicht”
Een van de mooiste momenten van mijn carrière was in het Maracana stadion in Rio de Janeiro, waar ik commentaar gaf voor de voetbalfinale van de Olympische Zomerspelen in 2016 tussen Brazilië en Duitsland. Er waren 100.000 mensen aanwezig en na een extreem spannende wedstrijd won het Braziliaans elftal op het laatste moment door een rake penalty van Neymar Júnior. Er was zo ongelooflijk veel emotie bij al die tienduizenden Brazilianen: er werd overal gehuild en geschreeuwd van geluk. Ik krijg er nog kippenvel van.”
Zelfvertrouwen en hoop voor vluchtelingen
Alexander Webb uit Parijs werkt met veel trots en plezier als programmaleider bij KLABU, een Amsterdamse organisatie die vluchtelingen ondersteunt en bekrachtig met behulp van sport. Hij vertelt over het werk van KLABU en het belang van sport in ontwikkelingssamenwerking.
“Veel ontwikkelingswerk richt zich op basisbenodigdheden: onderwijs, gezondheidszorg, voedsel en water. Wij geloven dat zodra die basis er is, mensen meer nodig hebben om écht te kunnen leven”
“Sport helpt om perspectief te creëren: het biedt hoop, trots en zelfvertrouwen. Het is goed voor de mentale en fysieke gezondheid en het haalt mensen even weg uit de vervelende situatie waar ze in zitten. Bovendien is sport een doeltreffend middel om de verschillen tussen bewoners van een vluchtelingenkamp te overbruggen. Mensen uit een compleet ander milieu voelen verbinding met elkaar, omdat ze beiden fan zijn van FC Barcelona of omdat ze gisteren samen een potje voetbal hebben gespeeld.
“Mensen uit een compleet ander milieu voelen verbinding met elkaar, omdat ze beiden fan zijn van FC Barcelona of omdat ze gisteren samen een potje voetbal hebben gespeeld”
Inmiddels is er een KLABU-clubhuis in Kenya, Griekenland, Bangladesh, Brazilië, Ter Apel en in Amsterdam, om Amsterdammers en vluchtelingen via sport met elkaar in contact te brengen. De clubhuizen worden beheerd door een gevarieerd team van lokale bewoners, die verantwoordelijk zijn voor het representeren van de belangen van verschillende bevolkingsgroepen in het kamp. Het is echt een project van de lokale gemeenschap: zij bepalen wat er moet gebeuren en voor welke sporten er materiaal er nodig is, wij zijn er alleen om te luisteren.
“Sport is veel meer dan lichaamsbeweging, het is een bron van waardigheid, hoop en zelfvertrouwen”
Een van de mooiste dingen die ik bij KLABU heb meegemaakt was afgelopen week, tijdens een werkbezoek aan een vluchtelingenkamp in Jordanië, waar we een clubhuis willen opzetten. In het kamp is sinds 2018 een centrum voor taekwondo, een sport die daar ontzettend populair is onder vrouwen en meisjes. Een groep meisjes uit het kamp voerde een taekwondo-optreden voor ons uit. Het was zó krachtig, sterk en mooi. Je kon duidelijk merken hoeveel trots ze haalden uit het feit dat ze ergens in uitblinken.
Als vluchteling krijg je veel te verduren: je bent uit je vertrouwde omgeving gerukt, moet van de grond af aan een nieuw leven opbouwen en hoort ook nog eens constant negatieve geluiden jegens vluchtelingen in de media. Deze meisjes waren ongelooflijk sterk en weerbaar geworden door het beoefenen van Taekwondo. Dit toont aan waar KLABU voor staat: sport is veel meer dan lichaamsbeweging, het is een bron van waardigheid, hoop en zelfvertrouwen.”
Cricket in de straten van India
“Kinderen leren cricket speken op school, op straat zie je overal mensen cricket spelen en grote cricketspelers worden aanbeden als goden”
“Om cricket te kunnen beoefenen heb je niet veel nodig: een cricketbat, een soort houten stok om mee te slaan, een bal en de scheidingslijn van het speelveld, die je prima met een paar houten plankjes kan aanduiden.”
“Zo is cricket ook toegankelijk voor de vele armere kinderen die in India wonen: waarschijnlijk een grote reden dat de sport zo populair is.”
“Terwijl er in Nederland weinig belangstelling was voor het toernooi, stond in India alles op zijn kop”
Afgelopen najaar vond de jaarlijkse Cricket World Cup plaats in India. Wat weinig mensen weten, is dat Nederland ook erg goed is in cricket: ons kikkerlandje was één van de tien deelnemende landen aan de wereldcup. Terwijl er in Nederland weinig belangstelling was voor het toernooi, stond in India alles op zijn kop. In de finale stond India in het Narendra Modi Stadium in Ahmedabad tegenover Australië, net als India een van de leidende wereldspelers in cricket. Toen het Indiase team verloor, leefde heel India mee en gingen Indiërs in massa’s de straat op. Anders dan in Nederland, geldt er op dit soort belangrijke wedstrijddagen een alcoholverbod in India. De regering is bang dat er anders rellen ontstaan.”